Houten palen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Houten palen zijn funderingselementen van hout die verticaal in de grond worden geplaatst om de belasting van een constructie over te brengen naar draagkrachtige grondlagen.
Omschrijving
Houten palen worden traditioneel toegepast als fundering, met name in gebieden waar de draagkrachtige grond diep ligt. Ze ontlenen hun draagvermogen voornamelijk aan de puntweerstand op de vaste grondlaag en in mindere mate aan wrijving langs de paalschacht (kleef). Het is cruciaal dat het houten deel van de paal permanent onder het laagste grondwaterniveau blijft om aantasting door schimmels en bacteriën te voorkomen, wat kan leiden tot paalrot of palenpest. Om dit te waarborgen, worden houten palen vaak voorzien van een betonnen oplanger of opzetstuk dat het deel boven de grondwaterstand overbrugt tot aan de fundering van het bouwwerk. Historische gebouwen in Nederland, zoals het Paleis op de Dam en het Centraal Station in Amsterdam, zijn gefundeerd op houten palen. Tegenwoordig worden houten palen voornamelijk gebruikt voor constructies met een beperkte draagkracht, zoals uitbouwen, kassen, onderheide vloeren en riolen. Woningen met een houten paalfundering gebouwd voor circa 1960 worden in Nederland als risicowoningen beschouwd vanwege mogelijke funderingsproblemen.
Toepassingen en materialen
Naast funderingen worden houten palen ook voor diverse andere doeleinden gebruikt, zoals beschoeiingen om erosie te voorkomen, als palen voor tuinschermen en afrasteringen, als meerpalen in jachthavens, en voor remming- en geleidewerken. Geschikte houtsoorten voor houten palen variëren en omvatten onder andere hardhoutsoorten zoals Basralocus en Groenhart voor zware constructies en weerstand tegen paalworm, Douglas hout en grenen voor tuintoepassingen en overkappingen, en vurenhout. Houten palen zijn verkrijgbaar in verschillende lengtes en diameters, en kunnen zowel rond als vierkant zijn. Behandeling zoals impregneren kan de duurzaamheid van sommige houtsoorten voor buitentoepassingen verhogen.
Funderingsproblematiek bij houten palen
Een belangrijk risico bij houten paalfunderingen is aantasting door schimmels en bacteriën wanneer de palen boven het grondwaterniveau droog komen te staan. Dit kan gebeuren door een daling van het grondwaterpeil als gevolg van bijvoorbeeld droogte, lekkende riolen, of bemalingen. De aantasting vermindert de draagkracht van het hout en kan leiden tot verzakkingen en scheurvorming in gebouwen. Negatieve kleef, waarbij de grond de palen naar beneden trekt, kan ook verzakkingen veroorzaken, zelfs bij goede houten palen. Funderingsproblematiek bij houten palen wordt ook wel aangeduid als paalrot of palenpest. Woningen met een houten paalfundering, met name die gebouwd voor circa 1960, worden als risicowoningen gezien en het is raadzaam de staat van de fundering te laten onderzoeken.
Vergelijkbare termen
Houten funderingspalen
Gebruikte bronnen: